Hidrolik Sistemlerde Ses Seviyesi Azaltıcı Elemanlar Etkenler
Hidrolik Sistemlerde Ses Seviyesi Azaltıcı Elemanlar Etkenler
HİDROLİK SİSTEMLERDE SES SEVİYESİ AZALTICI FAKTÖRLER
Geniş yüzeyleri ve ince metal duvarları ile, yağ tankları sesi oldukça iyi iletirler. Titreşimleri sönümleyen malzemeler kullanılarak tankta oluşan sesi yalıtmak mümkündür.
Yalıtımda kullanılan yöntemler şunlardır;
-Pompayı titreşim yapmayan bir eleman üzerine yerleştirmek,
-Pompanın titreşim sönümleyici bir eleman ile birlikte kullanımı,
-Lastik boru bileziklerinin (gromet) kullanımı,
-Ses sönümleyicili sabitleme kelepçeleri ile boru hatlarının montajı
-Akışkanlarda titreşimler özellikle basınç darbelerinden kaynaklanır ve yalıtımda genellikle basınç darbelerini alan bir hidrolik akü kullanılır.
Titreşimleri sönümlemelerde ve sesi azaltmada kullanılan elemanlar;
1-TİTREŞİM SÖNÜMLEYİCİ POMPA TAŞIYICILAR
Elastik pompa taşıyıcısı, hidrolik pompa ve tahrik motorunu, eleman titreşimlerinin ve ozilasyonların iletimini büyük ölçüde engelleyecek şekilde birbirine bağlamada kullanılır. Pompa titreşimleri, kuvveti ileten, sıcaklık ve akışkana dayanıklı lastik bir halka ile yalıtılır ve sönümlenir. Döner elastik kavrama kullanımıyla pompa ve motor arasındaki metal bağlantı kaldırılmış olur. Böylece hidrolik sistemin ses seviyesi önemli ölçüde düşürülür. (Şekil 1.)
Ses seviyesinin düşürülmesinde ulaşılan seviye bir çok faktöre bağlıdır. (pompanın tipi, çalışma basıncı, borulama, tasarım ….vs) Bu nedenle kesin değerler elde etmek mümkün değildir. Pompa taşıyıcısında kullanılan sönümleme malzemesi değişik motor-pompa kombinasyonlarına uygun olmalıdır. Ana gövde (1) bağlantı flanşı ile birlikte kauçuk bir halka (3) ve tutma halkasıyla (2) pompa flanşına bağlı (4) sabit bir ünite oluştururlar. Kauçuk halkanın shore sertlik değeri ve kalitesi pompa tipi, tahrik gücü ve akışkanla uyumludur. (Şekil 2.)
2- TİTREŞİM SÖNÜMLEYİCİ VE YAĞ – HAVA SOĞUTUCULU POMPA TAŞIYICI
Bu modelde sistemden dönen akışkan, yağ – hava soğutucusunda soğutulur. Soğutma için gereken hava akımı, motorun şaftına bağlanan bir fan ile elde edilir. (Şekil 1.) Titreşim sönümleme pompa taşıyıcı ve yağ-hava soğutucunun birleştirilmesi hidrolik güç ünitelerinde basitlik ve düşük maliyet demektir. Isı değiştirici pompa taşıyıcının dışına yerleştirilir ve böylece temizlenmesi kolay olur. Hava dağıtımı pompa taşıyıcının tanka dikey veya yatay monte edilebileceği şekilde tasarlanmıştır. Cihazın şekline göre soğutma gücü 1,8 kw ile sınırlanmıştır. Sistemdeki sızıntı yağı bir çok uygulamada böyle soğutulur. Ayrıca uzun süreli olarak veya sıcak yaz günlerinde çalışan sistemlerde oluşan ısı kompanze edilebilinir.
Yağ-hava soğutucularının temel özellikleri;
- Düşük montaj maliyeti
- Düşük çalışma maliyeti
- Kolay bakım
- Ana tahrik motoru ile çalışan fan
Ana gövde (1) bağlantı flanşı ile birlikte, kauçuk bir halka (3) ve tutma halkasıyla (2) pompa flanşına bağlı (4) sabit bir ünite oluşturur. (Şekil 3.) Kauçuk halkanın shore sertlik değeri ve kalitesi pompa tipi, tahrik gücü ve akışkanla uyumlu olarak seçilmelidir. Soğutma elemanları (5) ve hava besleyen gövde ana gövde içine monte edilmiş ve pompa grubunu birleştirmeyi basitleştirecek şekilde tasarlanmıştır. Fan (6) motor şaftına bağlanmıştır.
3- BORU, HORTUM ve KABLO KELEPÇELERİ
Şok alıcı ve titreşim sönümleyicili tespit elemanları, boru bağlantılarının hızlı, temiz , düzenli ve estetik yapılmalarını sağlar. Şekil (4) Bu tespit elemanları aşağıda belirtilen bağlantılarda kullanılır.
- Ana sistem boru tesisatında
- İlave sistem (sızıntı hattı, pilot hattı, pnömatik sistem hattı vb.) Boru Tesisatında
- Hortumlarda
- Elektrik tesisatında
Tespit elemanları aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır;
- Kelepçeler, boru veya hortumların sağlam bir şekilde tespit edilmesi (statik ve dinamik yükte)
- Titreşim sönümleme
- Ses yalıtımı
- Şok emme
- Borularda sıcaklık değişiminden dolayı uzunluk kompanzasyonu
Hortumların keskin köşelerde bastırılmamasına özellikle dikkat edilmelidir. Hatlar eğilme olmayacak şekilde kelepçeler kullanılmak suretiyle tespit edilmelidir. Elemanlardaki titreşimin tüm sisteme yayılmasını önlemek açısından tespit elemanlarının titreşim ve ses yalıtımı karakteristikleri son derece önemlidir. Kullanılan boru ve hortumların çapları tespit elemanlarının boyutlarını belirler. Dinamik yükün yanı sıra borunun iç basıncı tespit elemanının serisini belirler. (hafif veya ağır seri) (Şekil 5.)
4- HİDROLİK AKÜMÜLATÖRLER
Bir hidrolik akümülatörün temel görevi, basınç altındaki hidrolik sistemden belli miktardan akışkanı alarak sisteme gerekli olduğunda geri vermek üzere depolamaktır.
Akümülatörler hidrolik sistemlerde değişik şekillerde kullanılırlar örneğin;
- Enerji depolama
- Akışkan depolama
- Acil durum uygulamaları
- Kuvvetlerin dengelenmesi
- Mekanik şokların sönümlenmesi
- Basınç şoklarının sönümlenmesi
- Yağ kaçaklarının karşılanması
- Titreşimin sönümlenmesi
- Darbelerin sönümlenmesi
- Araç süspansiyonu
- Ses yalıtımı
5- HİDROLİK YAĞ TANKI DİZAYNI
Hidrolik sistemlerde ses yalıtımı ve sistemin sağlıklı çalışması açısından hidrolik yağ tankı dizaynının önemi büyüktür.
Hidrolik yağ tankı dizaynı yapılırken hidrolik sistemin çalışma şartları göz önünde bulundurularak hidrolik pompa debisinin en az 5 katı büyüklüğünde yağ tankı seçilmeli, hidrolik yağ tankı içerisinde mutlak suretle emme ve basma hattını birbirine karışmasını ve hidrolik yağ türbülansını önleyecek dinlendirme levhası konulmalı, hidrolik yağ tankı içerisinde oluşacak hava basıncının çıkartılması için havalandırma kapakları konulmalıdır.
5- HİDROLİK BAĞLANTI ELEMANLARININ SEÇİMİ
Hidrolik sistemlerde kullanılan bağlantı elemanlarının bir çok çeşidi ve değişik ebatları bulunmaktadır. Yeni bir sistem tasarlanırken hidrolik sistemin sessiz çalışmasını ,seçilen hidrolik elemanların uzun ömürlü olmasını sağlamak ve hidrolik sistemin performansını verimli olarak kullanmak için hidrolik sistem dizaynı yapılırken hidrolik sistemin çalışma debisi, çalışma basıncı ve çalışma sıcaklığı göz önünde bulundurarak gerekli ölçüde bağlantı parçalarının seçimi yapılmalı ve gereksiz yere dirsek kullanımından kaçınılmalıdır.
BORU VE HORTUM BAĞLANTISINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR:
- Hidrolik sistemlerde farklı boru çapları kullanılmamalı, ani kesit daralması ya da kesit artışından kaçınılmalıdır.
-Hidrolik sistemlerde kullanılan hatlardaki dönüşlerde, keskin köşelerden kaçınılmalıdır.
- Aşırı uzun ve gereksiz boru veya hortum hatlarından kaçınılmalıdır.
-Sistemde titreşim ve kavitasyonu engellemek için, borular belirli aralıklarla kelepçeler yardımıyla tespit edilmelidir.
- Emiş borusu kısa olmalıdır.
- Dönüş borusu kısa olmalıdır.
- Hareketli ve titreşimli yerlerde hortum kullanılmalıdır.
- Boru bağlantılarında ısıl genleşmeler dikkate alınmalıdır.
- Boru çapları istenen debi ve basıncı sağlayacak ölçüde olmalıdır.
- Boru et kalınlığı ve hortum cinsi ç alışma basıncını karşılayacak şekilde seçilmelidir.
- Boru ve hortum bağlantıları sızdırmaz olmalıdır.
- Boru iç yüzeyleri pürüzsüz olmalıdır.
- Hortumun en içteki katmanı sistemde kullanılan akışkana dayanıklı olmalıdır.