HİDROLİK POMPA VE MOTOR KONTROL SİSTEMLERİ

HİDROLİK POMPA VE MOTOR KONTROL SİSTEMLERİ

HİDROLİK POMPA VE MOTOR KONTROL SİSTEMLERİ

 

Hidrolik sistemler, endüstriyel otomasyon ve mobil uygulamalarda güç aktarımını sağlayan en önemli bileşenlerden biridir. Bu sistemlerin kalbinde yer alan hidrolik pompalar ve motorlar, akışkan enerjisini mekanik enerjiye dönüştürerek kuvvet ve hareket elde edilmesini sağlar.

 

HİDROLİK POMPA TEMELLERİ

 

Temel Kavramlar:

Deplasman (Vg): Pompa milinin bir turunda bastığı yağ hacmi (cm³/tur).

Devir (n): Pompa milinin dakikadaki dönüş sayısı.

Debi (qv): Pompanın bir dakikada bastığı yağ miktarı (lt/dak).

Basınç (p): Akışkanın direnç karşısında oluşturduğu kuvvet (bar).

Not: Pompalar basınç oluşturmaz; basınç, akışkanın sistemde karşılaştığı direnç sonucu meydana gelir.

 

POMPA ÇEŞİTLERİ VE ÇALIŞMA PRENSİPLERİ

 

DİŞLİ POMPALAR

 

250 bar'a kadar basınçta çalışabilirler.

Mobil ve endüstriyel sistemlerde yaygındır.

Tandem yapılabilir (2–3–4'lü).

 

PALETLİ POMPALAR

 

210 bar'a kadar basınçta çalışabilir.

Sessiz çalışmalarıyla bilinir.

Mobil sistemlerde tercih edilir.

 

PİSTONLU POMPALAR

 

700 bar'a kadar basınç dayanımına sahiptir.

Eşik eksenli ve eşik diskli tiplere ayrılır.

Çok yüksek basınç gerektiren endüstriyel uygulamalarda kullanılır.

Örnek Uygulama: Eşik eksen prensipli değişken deplasmanlı pistonlu pompalar, 450 bar sürekli basınçta çalışabilir.

 

DEĞİŞKEN DEPLASMANLI POMPALAR VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ

 

Değişken deplasmanlı pompalar, sistem ihtiyacına göre debiyi otomatik olarak ayarlayarak enerji tasarrufu sağlar.

Regülasyon Tipleri:

Regülasyon Tipi	Tanım	Avantaj
DR (Basınç Regülasyonu)	Pompa belirli basınçta debiyi azaltır.	Sistem basıncı sabitlenir.
FR (Debi Regülasyonu)	Basınç farkına göre debi ayarı yapar.	Akış sabit tutulur.
LR (Güç Regülasyonu)	Güç = Debi x Basınç formülüne göre sabit güç sağlar.	Enerji verimliliği maksimumdudur.

Görsel: Enerji tasarrufu grafiği (Sabit debili pompa vs. güç regülasyonlu pompa)

HİDROLİK POMPA KONTROL SİSTEMLERİ

 

Pompa ve motorlar; hidrolik, elektriksel veya mekanik uyarılarla kontrol edilir.

Başlıca Kontrol Tipleri:

HD Kontrol: Hidrolik pilot basıncı ile deplasman kontrolü.

EP Kontrol: Elektronik oransal valf ile hassas deplasman kontrolü.

HW Kontrol: Manuel servo valf ile basit kontrol.

LR+DR Kombinasyonu: Basınç ve güç regülasyonunun birlikte kullanımı.

Kombine Kontroller: HD + DR + LR sistemleriyle hem enerji tasarrufu hem de optimum performans sağlanır.

 

KAPALI ÇEVRİM HİDROLİK SİSTEMLER

 

Kapalı çevrim sistemlerde, pompadan çıkan yağ hidromotoru döndürdükten sonra tekrar pompaya döner.

 

Avantajlar:

Kompakt tasarım

Yüksek basınçta çalışma (450 bar)

Daha az yağ hacmi ihtiyacı

Çift yönlü hareket kabiliyeti

Görsel: Kapalı çevrim hidrolik sistem diyagramı

Kontrol Tipleri:

HD Kontrol – Harici pilot uyarılı deplasman kontrolü

EP Kontrol – Oransal valf kontrollü deplasman ayarı

EZ Kontrol – On-off valf ile min-max deplasman değişimi

HW Kontrol – Manuel servo valf ile mekanik kontrol

 

HİDROMOTORLAR VE TORK KONTROLÜ

Hidromotorlar, akışkan enerjisini mekanik dönme hareketine çevirir.

Temel Formüller:

Devir:
( n = \frac{q_v \times 1000}{V_g} )

Tork:
( T = 1.59 \times V_g \times \Delta p / 100 )

Güç:
( P = q_v \times \Delta p / 600 )

Not: Motor deplasmanı arttıkça tork artar, dönüş hızı azalır.

 

Kontrol Yöntemleri:

HA: Basınç artışına bağlı otomatik kontrol

EP: Oransal valf ile harici kontrol

EZ: On-off valf ile min-max kontrol

HD/HZ: Hidrolik pilot uyarılı deplasman kontrolü

Görsel: Deplasman-hız-tork ilişkisini gösteren grafik

 

Hidrolik pompa ve motor kontrol sistemleri, enerji verimliliği, hassasiyet ve dayanıklık açısından modern hidrolik teknolojisinin temel taşıdır.

Hidroman, endüstriyel ve mobil uygulamalarda Bosch Rexroth teknolojileriyle entegre çözümler sunarak, sistem performansını ve enerji verimliliğini maksimuma çıkarır.