Hidrolik Yağ Rehberi: Performans, Viskozite ve Seçim Kriterleri

Hidrolik Yağ Rehberi: Performans, Viskozite ve Seçim Kriterleri

Hidrolik Yağ Rehberi: Performans, Viskozite ve Seçim Kriterleri

Hidrolik sistemlerin verimliliği, kullanılan yağın kalitesi ve sisteme uyumuyla doğrudan ilişkilidir. Yanlış yağ seçimi, yüksek enerji tüketimine ve kritik parça arızalarına yol açabilir. Bu yazımızda, hidrolik yağların teknik özelliklerini ve işletmeniz için en doğru seçimi nasıl yapacağınızı detaylandırıyoruz.

Hidrolik Yağ Nedir ve Görevleri Nelerdir?

Hidrolik yağ, gücü bir noktadan diğerine iletmek için kullanılan, sıkıştırılamaz bir sıvı ortağıdır. Ancak görevi sadece güç iletimiyle sınırlı değildir:

• Güç Aktarımı: Pompadan silindirlere veya motorlara enerji taşır.
• Yağlama: Pompa, valf ve silindir gibi hareketli parçalar arasındaki sürtünmeyi azaltır.
• Isı Transferi: Sistemde oluşan ısıyı tanka taşıyarak soğutma sağlar.
• Sızdırmazlık: Tolerans aralıklarını doldurarak iç kaçakları önler.
• Korum: Metal yüzeyleri korozyona ve oksidasyona karşı korur.

Temel Teknik Parametreler: Viskozite ve VI

Bir hidrolik yağın en önemli teknik özelliği viskozitedir. Viskozite, sıvının akmaya karşı gösterdiği dirençtir.

• ISO VG (Viscosity Grade): Genellikle 32, 46 ve 68 numaralı yağlar tercih edilir. Düşük numara ince (akışkan), yüksek numara kalın yağı temsil eder.
• Viskozite İndeksi (VI): Yağın sıcaklık değişimlerine karşı viskozitesini koruma yeteneğidir. VI ne kadar yüksekse, yağ aşırı sıcakta çok incelmez, aşırı soğukta ise çok kalınlaşmaz.

Hidrolik Yağ Çeşitleri ve Katkı Maddeleri

Hidrolik yağlar, baz yağ tiplerine ve içerdikleri katkı paketlerine göre sınıflandırılır:

1. Mineral Esaslı Yağlar: En yaygın kullanılan ekonomik çözümlerdir.
2. Sentetik Yağlar: Aşırı sıcaklık ve basınç altında üstün performans gösterir, değişim ömürleri uzundur.
3. HLP / HM Sınıfı: Aşınma önleyici (AW - Anti-Wear) katkılar içeren, genel endüstriyel kullanım için ideal yağlardır.
4. HVLP / HV Sınıfı: Yüksek viskozite indeksine sahip, dış mekân ve değişken sıcaklıklarda çalışan makineler için uygundur.

Doğru Hidrolik Yağ Seçimi Nasıl Yapılır?

Doğru yağı seçerken şu üç kriteri mutlaka göz önünde bulundurmalısınız:

• Çalışma Sıcaklığı: Sistemin sürekli çalıştığı sıcaklık aralığı, viskozite seçimini belirler.
• Pompa Tipi: Pistonlu, paletli veya dişli pompaların her biri farklı aşınma koruması seviyeleri gerektirir.
• Çevresel Faktörler: Nemli ortamlar için su ayırma (demülsibilite) özelliği yüksek yağlar seçilmelidir.

Profesyonel İpucu: Yağınızın ömrünü uzatmak için düzenli olarak yağ analizi yaptırın ve filtrasyon sistemlerinizin (mikron seviyesinde) düzgün çalıştığından emin olun.

Hidrolik Yağ analizi Nasıl Yapılır?

1. Adım: Doğru Numune Alma (En Kritik Aşama)

Analiz sonucunun doğruluğu, numunenin ne kadar temsilci olduğuna bağlıdır. Yanlış alınan bir numune, temiz bir sistemi "kirli" veya arızalı gösterebilir.

• Zamanlama: Sistem mutlaka normal çalışma sıcaklığında (yaklaşık 45-60°C) ve çalışırken numune alınmalıdır. Bu, partiküllerin çökmesini engeller ve homojen bir karışım sağlar.
• Ekipman: Temiz, kuru ve daha önce kullanılmamış bir vakum pompası veya numune şişesi kullanılmalıdır.
• Yöntem:
• Vakum Pompası: Yağ çubuğu deliğinden veya tanktan, hortumun ucu dibe değmeyecek şekilde (orta seviyeden) alınır.
• Tahliye Valfi: Valf önce bir miktar boşa akıtılarak (flush) hattaki durgun kirlilik temizlenmeli, ardından numune alınmalıdır.
• Şişe Dolumu: Şişe yaklaşık %80 oranında doldurulmalı, çalkalama payı bırakılmalıdır.

2. Adım: Laboratuvar Analiz Parametreleri

Laboratuvar ortamında yağın fiziksel ve kimyasal durumu şu testlerle incelenir:

• Viskozite Testi (ASTM D445): Yağın akışkanlığı ölçülür. Viskozite kaybı yağın bozulduğunu veya başka bir sıvıyla karıştığını gösterir.
• Partikül Sayımı (ISO 4406): Yağdaki kirlilik seviyesi belirlenir. Genellikle 14/12/10 (çok temiz) ile 22/18/13 (çok kirli) arasında kodlarla ifade edilir.
• Su İçeriği (Karl Fischer): Yağdaki nem oranı ppm (milyonda bir) cinsinden ölçülür. Yüksek su, korozyona ve yağın bozulmasına neden olur.
• Spektrometrik Analiz: Yağdaki aşınma metalleri (Demir, Bakır, Alüminyum) tespit edilir. Bu, hangi parçanın (pompa, valf vb.) aşınmaya başladığını söyler.
• TAN (Toplam Asit Sayısı): Yağın oksidasyon seviyesini ve kimyasal ömrünü gösterir.

3. Adım: Analiz Raporunun Yorumlanması

Rapor geldiğinde şu üç temel sütuna odaklanmalısınız:

Parametre	Normal Değerler	Kritik Uyarı
ISO 4406	NAS 7 veya altı	NAS 9 ve üzeri (Filtreleme şart)
Su Oranı	< 300 ppm	> 500-1000 ppm (Sızdırmazlık sorunu)
Viskozite	%±10 değişim	%20'den fazla değişim (Yağ ömrü bitmiş)

 

Unutmayın: Yağ analizi sadece yağın durumunu değil, makinenizin içindeki "fırtınayı" önceden haber verir.