Hidrolik Çek Valf Nasıl Çalışır?
Hidrolik Çek Valf Nasıl Çalışır?
Hidrolik Çek valfler akışkana tek yönde geçit veren hidrolik devre elemanlarıdır.Kullanım yerine göre yaylı veya yaysız olarak üretilirler.Yaysız üretilen çekvalfler sadece dikey montaj için uygunken, yaylı çekvalfler istenilen her montaj şeklinde kullanılabilirler. Çek valflerin yay basınçları kullanım amaçlarına göre değişmektedir.
Aşağıdaki uygulmalar kullanım alanlarına örnek olarak verilebilir;
- başka bir devre elemanın by-pası
- Akışın bir yönde engellenmesi
- Devrelerde belirli bir karşı basıncın üretilmesi
Çekvalfler değişik montaj tiplerinde üretilirler yukarıdaki resimde gözüken bir hat tipi çekvalf iken bunu yanı sıra aşağıdaki resimlerde gözüken pleyt tipi ve katriç tip çek valfleride piyasada görmek mümkündür.
Çek valfleri diğer hidrolik devre elemanlarının içinde yardımcı eleman olarakda görmekte mümkündür. Özellikle kısma valflerinin tek yönde kısma yapabilmesi için içerisine bir çek valf yerleştirilmesi çok sık karşılaştığımız bir durumdur. Bu tip kısma valfleri piyasada "çekli kısma" olarak ifade edilmektedir.
Yukarıdaki şekildeki tek yönlü kısma valfinde iç yapısından ve devre sembolünden de anlaşılacağı üzere 2 no' lu porttan gelen yağ kısıcıdan geçerken 1 no' lu porttan gelen yağ kısıcıyı bay-pass ederek geçer böyle kısma görevi sadece 2 no' lu porttan 1 no' lu porta geçiş yönünde olur.
Örnek Uygulama 1
Çek valflerin kullanım amacı ise iki hidrolik güç kaynağını birbirlerine zarar vermemesi için ayırmaktır. Bu örnekleri akışın bir yönde engellenmesi başlığı altında değerlendirebiliriz. 1 numara ile gösterilen çek valfler çift pompa uygulamasında yüksek basınç pompasının düşük basınç pompasının üzerine basmasını ve ona zarar vermesini engellemek için kullanılırken, 2 numara ile gösterilen çek valf popma çıkışına konularak pompanın hatta yağ beslemesine izin verirken elektrik motoru durdurulduğunda hattaki akümülatör içerisindeki yağın pompayı terse çalışmaya zorlayarak boşaltmasını engellemek amacıyla kullanılmıştır.
Örnek Uygulama 2
Hidrolik devre şemasında ve filtre kesit resiminde 3 numara ile gösterilen çek valf ise yine kısma valfinde olduğu gibi başka bir devre elemanın by-pass edilmesi amacıyla kullanılmıştır. Fakat burada bir fark vardır. Kısma örneğinde tek yönde engelleme yapıp diğer yönde serbest geçiş sağlarken burada filtrenin by-pass olması filtrenin tıkalı olma şartına bağlıdır. Bu da çok basit bir şekilde çekvalfin yay basıncı ile kontrol edilebilmektedir. Eğer filtre kirli partiküller ile tıkanmaya başlarsa tanka giden yağın önünde bir direnç oluşturup basınç artışına sebep olacaktır. Eğer filtre elemanı değiştirilmez ise oluşan bu basıncın düşük basınç şartları için tasarlanmış bir dönüş hattı filtresinin zayıf gövdesinin zarar görmesine sebep olacaktır. Bu durumda filtre içerisine yerleştirilen bir çekvalf açılma basıncına ulaştığında filtenin by-pass edilmesini sağlayarak gövdenin yüksek basınca maruz kalmasını engeleyecektir. Tabi ki bu duurum sadece filtre gövdesi olası yüksek basınç tehlikelerine karşı alınmış bir tedbirdir. Eğer filtre elemanı değiştirilmez ise sistem filtreden geçmeyen kirli yağ ile çalışmaya devam ederek tüm hidrolik devre elemanların hasara uğramasına sebep olacaktır. Filtre elemanının değişim süresini takip edebilmemiz için üreticiler filtre gövdelerine çeşitli göörsel yada elektrikse uyarıcılar takmaktadır.