Hidrolik Pompada Arıza Nedenleri?
Hidrolik Pompada Arıza Nedenleri?
Hidrolik Pompalarda Arıza Nedenleri ve Çözüm Yolları
Hidrolik Pompalarda arıza sayısını azaltmak ve çalısma ömrünü artırmak için hidrolik sistemin ve hidrolik pompa bakımı, çok önemlidir. En çok karsılasılan pompa arızalarının % 80’i hatalı çalıstırma ve bakımdan olusmaktadır.
Günümüz de gelisen teknoloji ile birlikte hidrolik pompaların verimi artmıs,ancak dayanımları azalmıstır. Pompaların çalıstığı ilk andan arıza yaptığı ana kadar geçen sürede kullanıcının yapmış olduğunu seçimler (yağ seçimi,filtre kullanması yada kullanmaması) ve hidrolik sistem hakkındaki bilgisi ve tecrübesi pompanın kullanım süresini ciddi bir sekilde etkilemektedir.
Hidrolik pompalar aniden arızalanmaz, aşırı ısıma, asınç dalgalanmaları, debi kaybı vb. nedenlerle çoğu zaman kendini belli eder. Hidrolik devrelerde arıza belirlenmesinde hidrolik sistem arıza bulma teknikleri; koklama, temas, gözleme ve dinleme yöntemleri göz önüne alınarak pompanın durumu hakkında daha net bilgiye ulasılabilir.
Hidrolik Sistem Arıza Tespit Yolları
Koklama : Sistem de hissedilen rahatsız edici sıra dısı bir kokunu sebebi, sistemin herhangi bir noktasında olusan kuru sürtünme veya pompanın asırı ısınması sonucunda yağın yanması.
Temas : Pompalar da sıcaklığın belirlenmesinde ilk kullanılacak yöntemdir. Çok sağlıklı bir yöntem değildir. İnsanların sıcaklığı hissetmeleri farklılık gösterdiğinden ısı ölçer kullanılması daha sağlıklı olur. Asırı sıcaklık artısı arızanın bir belirtisi olabilir.
Gözleme : Sistem basıncının ve sistemdeki hareketlerin yavaslaması gibi nedenler pompa da debi kaybının belirtileri olabilir.
Dinleme : Hidrolik pompaların mekanik parçaları yağlanma ve hava emme problemlerinden dolayı sürtünme ve boğuk sesler meydana getirir.
1. Hidrolik Pompa Arızası
1.2 Hidrolik Pompada Arıza Nedenleri
Pompa arızaları çoğu zaman sistemdeki bir baska elemana ait arızanın belirtisi olabilir. Arızalardan korunma, pompa ve sistem verimini artıracaktır. Pompa arızalarının yaklasık %85÷95’i asağıdaki nedenlerin bir veya daha fazlasının bir araya gelmesiyle olusur. Bunların önem sırasına inceleyeceğiz
a) Kirlilik
b) Kavitasyon
c) Hatalı yağ seçimi
d) Montaj hataları
e) Devreye alma
Kirlilik
Hidrolik pompalar da yağın temel görevi pompaların iç gruplarının (Silindir,Dağıtım plakası kontrol pistonu vb.) çalısma yüzeyleri arasında bir film tabakası oluşturmaktır. Kirli olan yağ pompa içerisinde istenen film tabakasını oluşturamaz, tam tersine hareketli iki parça arasına girerek parçaların aşınmasına,yağ kaçakları ve ısınmaya neden olmaktadır. Yağ kirliliği katı maddeler şeklinde olabileceği gibi köpürme, yağa su karışma veya çamurlanma sonucu ortaya çıkan yumuşak yapıdaki malzemelerdir. Yağda kirlilik denince akla 2:-50: arasında partiküller kastedilmektedir. Buna örnek olarak:Hidrolik pompalar için yağın kirlilik derecesi Nas 9 olmalıdır. Nas 9 değerinden yüksek olması durumunda pompa parçalarında asınmalar başlamaktadır.
Kavitasyon
Hidrolik pompaların yağ emisi sırasında yağ ile beraber havayı da emmesi sonucu pompa parçaları üzerinde oluşan parça kopmalarıdır. Hava emen hidrolik pompada; pompa basınca çıkarken veya düsük basınca maruz kaldığında çarpma veya vurma sesine benzer sesler çıkarmaktadır.
Hidrolik pompaların hava emmesinin nedenleri
1. Emis hattındaki ve boru bağlantılarındaki kaçaklar
2. Tanka dönen sıvının yukarıdan düsmesi
3. Dönen sıvının direk pompanın emisine gitmesi
4. Hidrolik yağın dinlenememesi
5. Yağ içerisinde çözünmemis kirlilik.
Hatalı Yağ Seçimi
Hidrolik pompalarda yağ seçimi dikkat edilmesi gereken önemli bir konudur. Hidrolik yağın hatalı seçilmesi durumunda pompanın hava emmesine ve kavitasyona neden olmaktadır. Bu nedenle hidrolik pompalar için uygun viskozitedeki yağın seçiminde asağıdaki konulara dikkat edilmelidir.
a) Minimum çevre sıcaklığındaki ilk çalısma viskozitesi
b) Maksimum çevre sıcaklığın da beklenen maksimum çalısma sıcaklığı
Hidrolik yağın çalısma sıcaklığı ile isletim viskozitesi aralığında uzanan bu yüksek viskozite her durumda tabloda verilen taralı alan bakıp seçilmelidir. Optimum verimlilik için ve uzun çalısma ömrü elde etmek için, 16-36 mm2/s viskozite aralığı seçilmelidir.Tavsiye edileni değerlerin dısında yüksek viskoziteli sıvı kullanımı, kavitasyona, sistemde aşırı basınç düsümüne ve verim düşüklüğüne neden olabilir. Sıvı viskozitesi çok düşükse, kaçak artacağı için volumetrik verim düsecektir. Basınç dengesinde kararsızlık belirecek, kontrol zorlaşacakdır.
Montaj Hataları
Hidrolik pompa ve elektrik motorunun akuplajı sırasında kaplin bağlantıların doğru yapılası gerekir.Hatalı yapılan montaj sonrası olusacak yükler pompa ve elektrik motorunun saft rulmanları üzerine bineceğinden pompanın kullananım süresini düsürmektedir. Ayrıca pompaya bağlanan kaplin hiçbir zaman vurularak takılmamalıdır. Mümkünse kaplin ısıtılarak takılmalıdır.
Devreye Alma
Hidrolik pompalar en büyük hasrı ilk çalıstırma anında almaktadır. Pompa devre alınmadan önce mutlaka lekaj hattından yağ konulmalı ve elektrik motoru start-stop yapılarak pompa iç grubunun yağlanması sağlanmalıdır. Emis hattının açık olduğu kontrol edilmelidir. Bu kontrollerden kaçınılması ve dikkatsizlik neticesinde pompa arızalarının büyük bir kısmı bu nedenle olmaktadır.
Sonuç
Pompalar hidrolik sistemin vazgecilmez bir elemanıdır. Yukarıda belirtilen kosullar. uyulması halinde pompalarda ortaya cıkabilecek arızalar nedeni ile maliyet ve is kayıpları minimuma indirilebilir.
Kaynaklar
1. REXROTH, hidrolik katalog
2. Hidrolik Ya.lar. Tan.mak ve Do.ru Hidrolik Ya.. Kullanmak ( Baha .NAN Mak. Muh. Petrol Ofis As.)
3. Hidrolik Devrelerde Ar.za Analizi ( Yasar PANCAR, H. Sevil ERGUR)